un regard sur notre époque - per sempre libertat !: March 2010

Monday, March 22, 2010

Coupo Santo - Galderia

Par Diggi, jeudi 8 mai 2008 à 16:03 :: Socialisation de l'occitan :: #49 :: rss
Veici lo comentari de Michèu Prat après la « declaracion dau govern sus las lengas regionalas » e lo « debate sus aquesta declaracion » que seguissèc.

Voici le commentaire de Michèu Prat après la « Déclaration du gouvernement sur les langues régionales » et le « débat sur cette déclaration » qui a suivi.

ÒC

Gap, dijòus lo 8 de mai de 2008

Après la « Declaracion dau govern sus las lengas regionalas » e lo « debate sus aquesta declaracion » que seguissèc, se pòt dire que, coma de costuma, l'efiech d'anóncia e l'esper que poguèc suscitar en cò de certans tombèron coma aiga de bodin. La montanha encara un còp s'ajacec d'una rata. Ò ben segur, me fasieu pas tròp d'illusions. Alora, pòio pas dire que sieu decebut. Lo coratge mesurat dau Premier Ministre quora prenguèc l'engatjament de tenir aqueste debate e se pòt benastrugar d'aguer tengüa la sieuna promessa desvelèc eira sa cara veraia : lo sieu coarditge.
Soleta foguèc retengüa l'idea d'un tèxte de lei tractant de la question de las « lengas e culturas regionalas ». Evacuaas la modifiacion dau premier alinea de l'article II de la constitucion (aquèu qu'estipula que « la lenga de la Republica es lo francés ») e la ratifiacion per França de la charta europenca de las lengas regionalas e minoritàrias. Certans diran : « De que vos plànhatz ? Es ja mielhs que ren ! »
D'efiech, mas siam ben alunhats de la reparacion istorica que s'ameritan las lengas de França après lo glotochaple que ne foguèron victimas. Lo primat dau francés e l'abaissament de las autras lengas de la Républica au reng de patoas nos valon aqueste monolingüisme deschabestrat que França se li embarra encuei.

Ren de novèu a l'orizont ! Circulatz, li a ren de veire !

Lo debate foguèc riche, totun. Interlocutors nombroses venguèron rementar que l'unitat es pas l'uniformitat, que las lengas regionalas amenaçan pas l'integritat dau territòri de la Republica, que i a pas de crénher queina « balcanizasion » que seieie de França, que la diversitat es una richessa, e pas una tara... Se turtem totjorn a n-aquela sacralizacion ja anciana de la nacion factiça : una lenga (lo francés), un estat, una nacion. Coma se pòt embarricadar a n-aquèu ponch dins un postulat tant ridicule ? Lo mite de la França etèrna « una e indivisibla » encombra encara pas mau de cervèlas e contunha de servir de rotlaor-compressaor esquichant las minoritats etnicas e lingüisticas dau territòri de la Republica. Coneissetz tots aqueste Estat que s'arrotja lo patronime tant arrogant de Patria dels dreches de l'òme, quora es pas capable d'ofrir als sieus estatjants l'egalitat de tractament entre lo francés e las lengas de França. L'UNESCO saup que totas las lengas son sus un mesme pè d'egalitat. L'excepcion culturala francesa nos ditz lo contrari : las lengas de la Republica francesa devon pas acquistar de co-oficialitat. Ce bòn per aparar la francofonia au dintre de las frontieras pòt pas mai estre bòn a l'interior de l'exagòne per la promocion de las lengas minorizaas. França se fai chantre de la diversitat culturala e lingüistica dins le monde entier, mas aquò concernís pas son pechon territòri emboliguizat a l'entorn de Paris. En cò nòstre, ren dèu despassar : « Vòlo veire una testa soleta ! »
Los provinciaus son dels plocs, parlan qu'un francés desformat ! Aquesta vision de fin dau segle detz-e-noven a vertadierament dispareissut ? Saria de se demandar en vesent coma certans son encara tant frejoloses dins la reconeissença d'aquesta diversitat que fondèc la nòstra Republica.
Òc, las lengas nòstras an besonh d'una lei. Òc, an besonh d'una reconeissença oficiala e institucionala. Òc, França DÈU ratifiar la charta europenca de las lengas e culturas minoritàrias. Òc, dèu per aquò faire modifiar la sieuna constitucion. Comprenguèc pas encara qu'aqueste blocatge li empacha tot espandiment. La reconeissença de sa diversitat sarà pas una perda d'influéncia, mas una richessa reala que poirà solament tornar dorar son blason au nivèu europenc e internacionau. Se va, tant coma Turquia, s'agromelir dins aqueste nacionalisme embarrat o se duerbir enfin, coma la majoritat de las democracias europencas, a la reconeissença dels dreches de las sieunas minoritats e especialament dels lors dreches lingüistiques e culturaus ?

La respònsa d'ier de sera per la gola de Na Christine Albanet, ministra de la cultura, es gaire estrambordanta e me laissa dins un optimisme fòrça mesurat. Quant de Carcassona e de Besiers chaudrà encara (respectivament 10 000 e 20 000 personas en octòbre de 2005 e març de 2007) per qu'enfin las lengas nòstras sieien reconeissüas e tornen trobar la lor dignitat estraçaa per lo carcan estatique francés ?

Michèu PRAT